Blog van Martijn Jongkind, trainer, coach en oprichter van Jongkind Training & Coaching en eigenaar van Focus Trainingen. Hij verhoogt met plezier de effectiviteit van élke professional. LinkedIn profiel
Met ruim 15 jaar ervaring in training en coaching deel ik graag een inzicht over effectief leren, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. In dit geval het eigen maken van soft skills, de zogenaamde zachte competenties. Er valt iets interessants op. Een training kan nog zo goed zijn en de deelnemers kunnen veel geleerd en geoefend hebben in de training. Ook zijn de deelnemers na de training enthousiast aan de slag gegaan. Ze zijn zelfs gecoacht door collega’s en door hun leidinggevende. Echter na een tijdje, zeg een jaar, is toch veel weggezakt. Blijft er dan niets hangen? Zeker wel, maar wat dan? En hoe bouwt u hierop verder? Dat leest u in dit blog over het belang van uitgestelde herhaling bij effectief leren.
Leren gaat niet vanzelf. Misschien heeft u weleens gehoord van de vier leerfasen van Maslow. Ook wel bekend van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam. Een korte introductie/herhaling:
Leerfases van Maslow
In de eerste fase weet u nog niet dat u iets niet kunt, u bent onbewust onbekwaam. Neem bijvoorbeeld de soft skill 'samenwerken' en daarvan het onderdeel ‘kritische feedback geven op de juiste wijze’. Meestal weet een deelnemer aan onze trainingen al dat het thema lastig is. Onze intake draagt bij aan de bewustwording dat feedback op de goede manier geven ingewikkeld is. Het staat dus bijvoorbeeld niet gelijk aan gewoon bot en ongenuanceerd roepen wat u niet zint en wat uw collega anders moet doen. Of u probeert juist zo voorzichtig te zijn, dat het voor uw collega totaal niet duidelijk is waar u last van heeft en wat u anders zou willen. Dit doet u bijvoorbeeld om uw collega niet te kwetsen. Deze voorbeelden zijn de uitersten van het spectrum.
In de tweede fase komt u er exact achter wat u nog niet beheerst. U wilt in dit voorbeeld leren hoe u op de juiste wijze kritische feedback geeft. U weet dat het niet vanzelf gaat en u volgt een training of coaching. Aan het begin van een training komt u er in een oefening/casus duidelijk achter wat u nog niet beheerst (en wat wel) om tot het gewenste resultaat te komen. U weet nu dus waarin u bewust onbekwaam bent.
U bent in de derde fase bezig om te leren en raakt bewust bekwaam. Dit wordt vaak als de lastigste van de vier fases ervaren. U kunt zich namelijk onzeker voelen en zelfs het frustrerende gevoel hebben dat het misschien te lastig is. U oefent in dit voorbeeld met de aangereikte feedbacktechnieken. Zolang u uw gedachten er volledig bij hebt, lukt het u in onderdelen van het gesprek best aardig. In de praktijk (oefeningen) blijken er nog wel enkele aandachtspunten te zijn. Naarmate de training vordert, gaat het u steeds beter af. U ziet de voordelen van wat u geleerd heeft. U merkt ook dat het goed voeren van feedbackgesprekken u nog veel energie kost. En soms vergeet u nog een deel toe te passen, zeker als de emoties bij feedback oplopen.
In de laatste fase na de training hebt u de soft skill onder de knie en past u de technieken onbewust toe. Waar u zich eerst nog lang moest voorbereiden voor een kritisch feedbackgesprek, merkt u nu pas achteraf dat u de geleerde feedbacktechnieken hebt toegepast. U bent nu onbewust bekwaam, het juist toepassen is voor u een automatisme geworden.
Wat blijft er hangen na een training?
Het klinkt heel logisch, wat Maslow beschrijft in deze vier fases. De praktijk van het u eigen maken van soft skills is een stuk weerbarstiger. Vooral van bewust bekwaam naar onbewust bekwaam blijft lastig. Wat er vaak overblijft na een goede training zijn één of twee belangrijke inzichten en hoe u die ene lastige situatie uit uw praktijk tackelt. Lees ook het blog: Wat garandeert het langdurige effect van een training? U bent daar vaak al heel erg meegeholpen, zeker op dat moment. Maar er is nog iets veel belangrijkers gebeurd op de weg naar onbewust bekwaam. Er is een solide bodem gelegd. De bodem die de basis vormt voor automatisme. Niet te verwarren met robotisme, wat bij soft skills uiteraard zeer ongewenst is.
Wat mij opvalt, is het belang van het leren met tussenpozen bij effectief leren. Bijvoorbeeld wanneer ik na zes maanden of zelfs twee jaar deelnemers van een training terugzie voor een maatwerk opfris- en verdiepingstraining. Zij hebben het geleerde in de praktijk toegepast, ze zijn aan de slag met hun Actiepost en ze zijn vaak gecoacht door de leidinggevende of hun buddy. Toch is het één en ander weggezakt of bleek achteraf het kwartje op een onderdeel nog niet helemaal gevallen. In de opfris- en verdiepingstraining merk ik vervolgens dat deelnemers de aangeboden stof veel vlotter tot zich nemen en situaties ook steeds sneller herkennen en het passende gedrag laten zien. Kortom, al het eerder getrainde valt op zijn plek en wij zetten de nodige puntjes op de i. Aan de hand van moeilijke (praktijk)casuïstiek en de te verwachten lastige situaties verdiepen wij het thema, aangevuld met passende theorie.
Samenvattend, een goede initiële training vormt de basis. Maar wilt u nog effectiever gedrag en u de soft skills écht eigen maken, dan is het belang van het leren met tussenpozen groot. Dit is niet alleen mijn waarneming, het is ook de conclusie in een artikel van hoogleraar Paul Kirschner. Hij is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie en een internationaal erkende expert op zijn gebied. Uit zijn onderzoeken naar effectief leren blijkt ook dat juist uitgestelde herhaling het leren nog meer bestendigt.
Wilt u na het lezen van dit blog ook aan de slag met een maatwerk opfris- en verdiepingstraining voor uw organisatie? U bent niet de eerste bestaande opdrachtgever of oud-deelnemer die effectief leren serieus neemt. Steeds meer deelnemers hebben een opfris- en verdiepingstraining bij ons gevolgd of gaan er één volgen. Bekijk de verschillende mogelijkheden of neem direct contact op met Jongkind Training & Coaching.
Meer informatie of interesse